W części pierwszej artykułu wyjaśniliśmy podstawowe pojęcia związane z nadawaniem światłocienia w rysunku. Dowiedzieliśmy się co to jest walor, kontrast oraz jak nazywamy niektóre z elementów światła i cienia w rysunku. Jeśli z jakiegoś powodu przegapiłeś/łaś ten post, to możesz go przeczytać tutaj.
Dzisiaj skupimy się na omówieniu różnych technik cieniowania pracy, postaramy się wyjaśnić na czym one polegają i w jakich sytuacjach warto je zastosować.
TECHNIKI CIENIOWANIA
Kiedy zaczynamy przygodę z rysowaniem, problematyczne staje się nie tylko to, jakich materiałów i narzędzi użyć do stworzenia pracy, ale również to, jak sprawić by przyciągała ona uwagę. Największym problemem, który pojawia się już na samym początku, jest brak wiedzy na temat budowania światłocienia.
W Internecie krąży wiele pojęć, które początkującym rysownikom mogą przysporzyć wiele problemu, a ich wyjaśnienie nie zawsze jest jasne. Dlatego postaramy się uporządkować tę wiedzę i przeprowadzić Cię przez wszystkie techniki po kolei. Wskażemy różnicie, którymi się od siebie różnią i podpowiemy jak unikać błędów podczas ich stosowania.
Technik modelowania pracy jest bardzo dużo. Są one bezpośrednio związane z tym, jakich narzędzi do tworzenia pracy używamy lub jaki efekt końcowy chcemy uzyskać.
W rysowaniu bardzo ważne jest wypracowanie własnego stylu, ponieważ pomoże on odróżnić nasze rysunki od innych i sprawi, że niezależnie od sposobu rysowania, nasza praca będzie równocześnie naszą wizytówką.
Styl, w jakim wymodelujemy rysunek, nie musi być związany z ogólnie przyjętymi zasadami, jednak dobrze jest stosować się chociaż do tych podstawowych, aby uniknąć w naszej pracy bałaganu. Dobrze zastosowane szrafowanie, rozcieranie czy kropkowanie to klucz do sukcesu i stworzenia imponujących efektów w naszym rysunku.
SZRAFOWANIE
Inaczej nazywane również kreskowaniem, to technika nadawania światłocienia za pomocą kresek stawianych równolegle do siebie. Sposobów kreskowania jest bardzo dużo, a różną się one od siebie kątem stawiania linii, ich długością oraz położeniem względem siebie nawzajem.
W zależności od wybranego rodzaju kreskowania, możemy uzyskać różne efekty. Podczas modelowania pracy polecamy jednak nie skupiać się tylko na jednym z nich, ponieważ różnorodność sposobów kreskowania pozwala na zróżnicowanie obiektów znajdujących się na rysunku.
Dzięki szrafowaniu obiektów w różny sposób, możemy uwydatnić ich kształt, fakturę oraz odzwierciedlić materiał z jakiego zostały zrobione. Inaczej będziemy szrafować płaską i gładką powierzchnię, a inaczej coś szorstkiego i włochatego jak na przykład koc.
KRESKOWANIE
To nic innego jak stawianie w bliskiej odległości równoległych linii. Możemy wykonywać je pionowo lub pod kątem (najczęściej 45 stopni). Taka metoda szrafowania jest bardzo estetyczna i co najważniejsze szybka.
Jeśli jesteś początkującym rysownikiem polecamy zacząć od modelowania rysunku właśnie tego typem kreskowania. Dzięki równoległym liniom możesz w bardzo szybki sposób pokryć płaszczyznę i nadać jej odpowiedni światłocień.
W zależności od długości zastosowanych linii, możesz uzyskać różny efekt. Krótkie kreski sprawdzą się na małych powierzchniach, a długie linie polecamy do cieniowania dużych przestrzeni.
Zaletami stosowania długich pociągnięć ołówka jest, to że końce rysowanych linii są mniej widoczne niż w przypadku tych krótkich. Długie kreskowanie sprawdzi się na przykład w przypadku szrafowania tła rysunku. Podczas wykonywania cieniowania tą techniką musisz pamiętać o tym, aby na bieżąco kontrolować położenie światła względem rysowanej płaszczyzny.
Stawiane przez Ciebie kreski powinny znajdować się bliżej siebie w miejscach oddalonych od źródła światła i być nasycone cięższym walorem. Im lepiej oświetlona płaszczyzna, tym walor będzie lżejszy, a intensywność kreski powinna stopniowo zanikać.
Pomocne w uzyskaniu odpowiedniego efektu w kreskowaniu będą dobrze dobrane ołówki, w różnej skali twardości. Do ciemnych miejsc użyj tych o miękkim graficie, a do jasnych powierzchni tych twardych.
Jeśli jesteś już bardziej doświadczonym rysownikiem, przejścia tonalne w szrafowaniu możesz uzyskać również stosując odpowiedni nacisk ołówka podczas stawiania kresek. Im mocniejszy nacisk, tym kreska będzie bardziej wyrazista – i odwrotnie.
CECHY OBIEKTÓW
Równolegle stawiane linie mogą pomóc nam w uwydatnieniu cech rysowanych obiektów. Jeśli chcesz podkreślić monumentalność budowli, zastosuj proste i długie linie. Kąt padania światła również można podkreślić za pomocą odpowiedniego stawiania linii. Dobrze dobrane kreskowanie sprawi, że rzucany na obiekt cień będzie wyglądał realistycznie.
Szrafując dwie przylegające do siebie płaszczyzny (na przykład podczas rysowania martwej natury i brył), staraj się do każdej ze ścian użyć innego sposobu kreskowania. Możesz jedną z nich (pionową) wycieniować prostymi kreskami, a drugą (boczną) liniami odpowiadającym punktom zbiegu. Powoli to na zachowanie postrzegania perspektywy i estetyki Twojej pracy.
Pamiętaj, żeby podczas kreskowania zachować kształt rysowanego obiektu! Nie stosuj prostych linii na rzeczach posiadających obły kształt jak na przykład kula, jabłko czy szklanka.
Cieniując takie powierzchnie staraj się prowadzić linie zgodnie z naturą. Uwydatnij wypukłość ściany kuli prowadząc kreski po delikatnym łuku. Kreskowanie to nie tylko proste linie, ale również fale i łuki! Taki sposób szrafowania sprawi, że Twój rysunek będzie realistyczny.
KRATKOWANIE
Żeby szraf w Twojej pracy nabrał charakteru i wydobył jeszcze większą głębię rysunku, możesz zastosować kratkowanie (odmiana kreskowania). Budując światłocień w taki sposób używamy linii, które w pewnym momencie zaczynają się ze sobą przecinać.
Kratkowanie może być prostopadłe lub prowadzone pod kątem 45 stopni. Zdecydowanie jest ono techniką bardziej wymagającą i czasochłonną. Szafowanie w ten sposób wymaga od rysownika cierpliwości, a przede wszystkim znajomości kilku prostych zasad z nim związanych.
Tak jak w przypadku zwykłego kreskowania, możemy kratkować za pomocą długich i krótkich linii. W tym przypadku zasada jest podobna do kreskowania nie przecinającymi się liniami. Szrafując rysunek dążymy do odzwierciedlenia rzeczywistości. Kreski przecinające się pod różnymi kątami pomagają na zbudowanie światłocienia w ciekawy sposób.
Czasami kształt rysowanego obiektu wymusza na nas zastosowanie kratkowania, ponieważ ciężko byłoby nam uzyskać odpowiednią głębię za pomocą tylko jednego rodzaju linii. Taki zabieg stosujemy zazwyczaj w przypadku rysowania powierzchni wypukłych i zaokrąglonych.
Nie tylko obłe kształty mogą być zaznaczone za pomocą kratkowania. Jeśli chcemy podkreślić kontrast pomiędzy jedną płaszczyzną, a drugą, również możemy użyć takiego cieniowania.
Będąc już bardziej doświadczonym rysownikiem odpowiedni dobór szrafowania będzie coraz bardziej naturalny. Podczas samodzielnych ćwiczeń, czy tych na kursie rysunku, będziesz w stanie wypracować swój styl modelowania w estetyczny i ciekawy sposób.
Budowanie waloru za pomocą kratkowania nie różni się bardzo od sposobu, który stosujemy w przypadku zwykłego kreskowania. Im bardziej nasycony walor, tym linie będą bliżej siebie i przecinać się będą częściej.
Pamiętaj jednak, aby szrafując przy użyciu przecinających się linii, zachować w swojej pracy umiar i estetykę. Intensywność cieniowania i jego sposób, jest bezpośrednio zależny od charakteru naszej pracy.
W rysunku architektonicznym kratkowania używaj oszczędnie i w bardzo przemyślany sposób. Chaotycznie poprowadzone linie mogą spowodować zaburzenie perspektywy i sprawią, że elementy będą wzajemnie ze sobą konkurować, zamiast tworzyć spójną całość.
Stosuj kratkowanie, żeby podkreślić kontrast między dwoma płaszczyznami lub żeby dobrze zróżnicować poszczególne plany Twojej sceny. Do reszty elementów zastosuj kreskowanie, które podkreśli kształt i fakturę rysowanego obiektu.
SZRAF ARTYSTYCZNY
Na pewno w poszukiwaniu informacji o szrafowaniu znalazłeś/łaś nie jeden rysunek, który łączy w sobie wiele technik cieniowania. Oczywiście, jeśli jesteś już wprawionym rysownikiem i masz wypracowany własny styl, to nic nie stoi na przeszkodzie szrafować w unikalny dla Ciebie sposób.
Powyższe zasady odnoszą się do osób, które chcą poznać zasady związane z budowaniem światłocienia. Jeśli jesteś osobą, która przygotowuje się do egzaminu z rysunku, to te zasady warto znać! Hobbystyczne rysowanie, czy tworzenie szkiców i obrazów, rządzi się swoimi prawami, jeśli tylko później zastosowaną technikę jesteś w stanie obronić.
Bardzo dobrze jest odnaleźć własną estetykę rysunku. Szrafowanie w niekonwencjonalny sposób wpływa na kształtowanie tak zwanej własnej „kreski”. Nabierając doświadczenia, będziesz w stanie stworzyć takie świetne szkice, jak jedna z naszych kursantek – Ola.
KROPKOWANIE
Technika budowania światłocienia za pomocą blisko stawianych kropek. Jej genezą jest technika Puentylizmu, która zapoczątkowana została przez Georges’a Seurata, malarza, tworzącego tym samym nowy kierunek w sztuce – Neoimpressjonizm.
Pierwotnie technika ta polegała na wykorzystywaniu złudzenia optycznego poprzez stawianie blisko siebie kropek i krótkich kresek w odpowiednich kolorach. Oglądany z bliska obraz nie posiadał wyraźnych konturów, dopiero z daleka tworzył kompozycję czytelną dla odbiorcy.
Najsłynniejszym dziełem Seurata wykonanym za pomocą tej techniki jest „Niedzielne popołudnie na wyspie Grande Jatte”.
KROPKOWANIE OŁÓWKIEM
Jest to zdecydowanie mniej popularna metoda budowania światłocienia, niż poznane wcześniej kreskowanie. Ze względu na jej specyfikę, na pewno nie sprawdzi się wśród początkujących rysowników. Wymaga ona cierpliwości i czasu, a tworzenie przejść tonalnych za pomocą kopek jest dość trudne.
Technika ta może być stosowana przez osoby posiadające duże doświadczenie w rysowaniu na przykład komiksów. Dobrze zastosowane kropkowanie nadaje pracy ciekawego charakteru. Trzeba jednak pamiętać, że jest to technika zdecydowanie bardziej artystyczna niż praktyczna.
Podczas egzaminu z rysunku, kiedy na wykończenie pracy jest bardzo mało czasu, raczej nikt nie podejmie się cieniowania rysunku za pomocą kropkowania.
Budując światłocień za pomocą kropek, przejścia tonalne między światłem, a cieniem, tworzymy zagęszczając kropki na płaszczyźnie. Im są one bliżej siebie tym uzyskamy efekt głębszego cienia.
Warto wspomnieć, że kropkowanie jest atrakcyjne w odbiorze tylko w przypadku oglądania pracy z pewnej odległości. Jeśli chcemy stworzyć pracę, która będzie wisieć w dobrze eksponowanym miejscu, możemy podjąć się takiego wyzwania.
Ze względu na pochodzenie techniki, jest ona bardziej popularna wśród artystów posługujących się technikami barwnymi. Jeśli ciekawi Cię sposób budowania światłocienia w taki właśnie sposób, możesz spróbować samodzielnie stworzyć rysunek w takim stylu. Będzie to dla Ciebie okazja do poznania zasad działania tej techniki i tego, jak bardzo jest czasochłonna.
ROZCIERANIE
Potocznie nazywane przez wiele osób cieniowaniem. W wielu materiałach dydaktycznych cieniowanie jest naprzemiennie używane z pojęciem szrafowania, przez co niektórzy mogą się pogubić. W istocie cieniowanie to po prostu nadawanie światłocienia, a szrafowanie to jedna z jego technik, dlatego mówiąc cieniowanie nie powinniśmy mieć na myśli metody rozcierania/rozmazywania ołówka!
CO TO JEST?
Jeśli wiemy już, że rozmazywanie to jedna z technik nadawania światłocienia (cieniowania), to wyjaśnijmy teraz, na czym ona polega. Warto już na samym początku zwrócić uwagę na kilka bardzo ważnych aspektów dotyczących rozmazywania.
Metoda ta może nadać naszej pracy głębi i sprawi, że będzie ona hiperrealistyczna. Stosować ją możemy w połączeniu z innymi technikami cieniowania, ale musimy pamiętać, by nie popełnić kilku błędów.
Unikaj rozmazywania grafitu za pomocą palca! Dotyczy to zarówno prac wykonywanych hobbystycznie jak i tych profesjonalnych. Dlaczego jest to takie ważne? Rozcierając grafit palcami brudzimy swoje dłonie, co przy pracy na białym podłożu może przysporzyć nam wiele problemów. Wystarczy chwila nieuwagi, a Twoja praca zabrudzi się od źle ułożonej ręki!
Palce nigdy nie są do końca czyste, ponieważ nasza skóra jest stale natłuszczana przez specjalne gruczoły. Na pewno zauważyłeś/łaś, jak często brudzi się ekran Twojego telefonu od dotykania nawet jeśli dopiero umyłeś ręce. Cząsteczki potu i łoju mieszają się z grafitem i tworzą w ta sposób nieregularne plamy. Tak, brzmi to niesmacznie i wygląda równie nieestetycznie!
JAK ROZCIERAĆ OŁÓWEK?
Aby nie przyzwyczajać się do rozmazywania grafitu palcami, polecamy już od samego początku używać w tym celu wiszera. Co to takiego? Jest to przyrząd zrobiony z ciasno zwiniętego papieru. Można zrobić taki wiszer samodzielnie, jednak polecamy te dostępne w sklepach plastycznych.
Zakup, to koszt rzędu kilku złotych za zestaw, a przynajmniej mamy pewność że nie rozwinie się on w najmniej oczekiwanym momencie.
W sklepach papierniczych możemy dostać różnej grubości wiszery, a wybór tego odpowiedniego należy już do rysownika. Jest to bardzo pomocne narzędzie nie tylko przy posługiwaniu się ołówkiem. Za ich pomocą możemy rozcierać węgiel, sepię czy suche pastele.
W sklepie plastycznym zestaw dwóch wiszerów firmy Koh-I-Noor kosztuje około 4 złote. Jeżeli jednak nie chcesz inwestować w profesjonalne narzędzie, to na początek możesz skorzystać z patyczków lub płatków higienicznych. Będą one lepszym rozwiązaniem niż palce, a ich dostępność jest o wiele lepsza, niż wiszerów.
WALOR W ROZCIERANIU
Rozcieranie grafitu to dość wymagająca metoda. Aby Twoja praca wyglądała estetycznie musisz nabrać wprawy w prawidłowym rozmazywaniu ołówka. Ten sposób cieniowania najlepiej wygląda w połączeniu z innymi technikami, takimi jak kreskowanie, czy kratkowanie.
Warto używać rozcierania w kontrolowany i rozważny sposób. Polecamy tę metodę osobom bardziej doświadczonym. Aby prawidłowo nadać walor płaszczyźnie musisz bezbłędnie stosować skalę twardości ołówków i jej cechy.
Dobre połączenie technik cieniowania sprawi, że rysunek będzie wyglądał hiperrealistycznie. Jest to jednak bardzo czasochłonny i wymagający wprawy proces. Metoda rozcierania jest zazwyczaj stosowana w rysunkach artystycznych np. portretach.
PODSUMOWANIE
Dobrnęliśmy do końca naszego artykułu o metodach modelowania rysunku. Technik budowania światłocienia jest naprawdę dużo, my przedstawiliśmy zaledwie kilka tych, które są najbardziej popularne.
To, w jaki sposób wycieniujesz swój rysunek, tak naprawdę zależy tylko od Ciebie. Pamiętaj jednak o stosowaniu niektórych zasad, żeby Twoja praca wyglądała estetycznie. Doskonalenie warsztatu rysunkowego sprawi, że coraz lepiej będziesz odnajdywać się w świecie światła i cienia, a dobór odpowiedniej techniki zejdzie na dalszy plan.
Niezwykle ważne jest wypracowanie w rysunku swojego własnego stylu, dlatego nie przejmuj się, jeśli Twoje prace wyglądają inaczej niż kolegów z kursu. To jak rysujemy, jest tak samo indywidualne, jak nasz charakter pisma.
Byłoby nudno, gdyby wszystkie osoby pisały i rysowały w ten sam sposób. Nie mielibyśmy wtedy okazji do eksperymentowania z nowymi technikami, no i nie byłoby stylów i nurtów artystycznych!
Znając powyższe metody cieniowania, będziesz w stanie odnaleźć swój styl, a żeby to zrobić, musisz nieustannie ćwiczyć i próbować. Przetestuj poznane w naszym artykule techniki cieniowania i koniecznie napisz w komentarzu, w której z nich czujesz się najlepiej.
Trzymamy mocno kciuki za Twoje rysunkowe zmagania! Nie trać, więc czasu i rysuj, a nie…!
