Linoryt

LINORYT – wprowadzenie w świat grafiki warsztatowej

Linoryt

Linoryt jest jedną z technik graficznych, którą klasyfikuje się do druku wypukłego. Matryca jest wykonana z linoleum – sztucznego tworzywa złożonego ze skrawków tkanin, gum, pyłów drzewnych z domieszką oczyszczonego oleju. Linoryt swoim procesem przypomina opracowanie pieczątki lub stempla. Elementy, które mają być niedrukowane, należy wyciąć za pomocą specjalnych dłut i nożyków. Linoryt wymaga myślenia negatywem – odwrotnością rysunkowego śladu. Pozostałą materię pokrywa się farbą graficzną za pomocą wałka, a następnie drukuje na papierze kostką introligatorską/łyżką bądź przy użyciu prasy z odpowiednim dociskiem. Wykonane odbitki można wykonać w serii – nawet kilkudziesięciu egzemplarzy, z których każda praca pozostaje oryginałem.

LINORYT I JEGO POCZĄTKI W SZTUCE

Inną techniką należącą do druku wypukłego jest drzeworyt. Mimo wielu podobieństw między linorytem a drzeworytem, ta pierwsza technika pozwala nam większą kontrolę rycia, dzięki większej elastyczności materii linoleum oraz braku słojów charakterystycznych dla drewna. Linoryt pozwala na stworzenie rycin z „plakaciarskim” i syntetyzującym charakterem, z ograniczoną ilością detali rysunkowych. Kolejną zaletą techniki jest fakt, że linoleum jest łatwiejsze do transportowania a przede wszystkim dużo tańsze od klasycznej deski drzeworytniczej.

Początkowo linoleum pełniło funkcję czysto użytkową jako podłoże podłogowe. Na początku XX wieku, w poszukiwaniu nowych środków wizualnych, niemieccy ekspresjoniści postanowili podjąć eksperyment z nowymi matrycami i takim sposobem tytułowa technika zainteresowała jedne z największych nazwisk w historii sztuki – Pabla Picassa, Henriego Matisse’a, Mauritsa Eschera czy Stanisława Fijałkowskiego.

Stanisław Fijałkowski, “Studnia”, 1972, linoryt, papier, 40,5 x 31 cm, w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu, fot. pracownia fotograficzna MNWr
Źródło: https://culture.pl/pl/galeria/stanislaw-fijalkowski-obrazy-galeria

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA DO LINORYTU

– papier graficzny – najlepsze są bezkwasowe, takie jak Hahnemühle czy Fabriano Rosaspina, dostępne są w różnych wariantach kolorystycznych, sprawdzą się też klasyczne brystole na sam początek przygody z linorytem

– farba – np. tusz dostępny w sklepach plastycznych przeznaczony do techniki linorytu oraz farby offsetowe (te drugie są gęstsze i lepiej pokrywają powierzchnię matrycy, dając jednolitą plamę)

– dłuta (w kształcie litery V, U oraz punktowe do „kropek”) oraz nożyki do wydrapywania – kostka introligatorska/łyżka stołowa albo prasa graficzna
– wałek do farby
– szpachelka do nakładania farby

– ściereczki i benzyna ekstrakcyjna (do umycia matrycy, wałka oraz szpachelki)

PROCES POWSTAWANIA LINORYTU

Linoryt jest jedną z bardziej dostępnych technik graficznych do zrealizowania w domu. Nie wymaga od nas trawienia kwasem jak w przypadku wklęsłodruku czy pracy z ciężkim kamieniem jak w litografii. Linoryt jest też stosunkowo tanią techniką, lecz należy dobrze przetestować dostępne linolea na rynku, które nie będą się kruszyć, a w konsekwencji niezniszczą nam wielogodzinnego opracowywania matrycy.

Pracę nad linorytem warto rozpocząć od wykonania szkicu na kartce papieru. Każde cięcie w matrycy jest nieodwracalne – nie jesteśmy w stanie cofnąć nietrafionego ruchu ani przykleić wyżłobionego fragmentu linoleum. Musimy dobrze przemyśleć co chcemy wyciąć.

Na samym początku dobrze sprawdzają się motywy zwierzęce, roślinne oraz portrety. Należy pamiętać, że szkic musimy odbić lustrzanie, jeśli chcemy zachować narysowaną kompozycję. Szkic można wykonywać również bezpośrednio na linoleum np. ołówkiem z uwzględnieniem zasady lustra. 

Na tym etapie warto zastanowić się, które elementy będą wypukłe (drukowane) a które wklęsłe (fragmenty do wycięcia dłutem). Kiedy jesteśmy pewni swojego szkicu, możemy go przenieść kalką maszynową na powierzchnię matrycy.

Zanim przejdziemy do pracy z dłutem, warto na skrawku linoleum wypróbować jakie możliwości płyną z dłut o różnych zakończeniach. Dzięki nim możemy osiągnąć różne rodzaje linii i tekstur, większą precyzję czy bardziej ekspresyjne ryty. Na tym etapie trzeba wybrać wszystkie niedrukowalne fragmenty, czyli wszystko co ma być „białe”. Należy pamiętać o tym, żeby ciąć dłutem „od siebie”, żeby uniknąć ewentualnego skaleczenia.

Kiedy zakończymy pracę z matrycą, możemy przejść do tzw. „próbnego druku” i sprawdzić czy wszystko, co chcieliśmy, zostało dokładnie wycięte. Na płaskiej powierzchni, np. kawałku szyby z ramki, należy za pomocą szpachelki na płasko rozprowadzić farbę a następnie rozwałkować gumowym wałkiem do jednorodnej plamy. Następnie kilka razy przejechać nim po wyciętej przez nas matrycy.

Możemy drukować prace na kilka sposobów:

DRUK

  • za pomocą prasy (prasa przyśpiesza pracę i zapewnia jednolity docisk przy druku)
  • ręczny za pomocą kostki introligatorskiej lub łyżki stołowej ruchamiósemkowymi/kulistymi centymetr po centymetrze
  • monochromatyczny – np. tylko czarną farbą
  • wielobarwny, z użyciem kilku kolorów, np. jako akcent na najważniejszą część grafiki
  • ślepy/suchy tłok bez użycia farby, którym można uzyskać efekt reliefu/płaskorzeźby(papier należy wcześniej delikatnie zwilżyć, np. zraszaczem do roślin domowych, a matrycę dokładnie umyć ze śladów ołówka czy farby)Każdy druk zniekształca delikatnie matrycę, więc trzeba pilnować odpowiedniego docisku na prasie. Wykonane odbitki sygnuje się nakładem, tytułem, techniką, rokiem powstania oraz nazwiskiem.
Zostaw swój komentarz!

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Nasza szkoła rysunku to miejsce, dzięki któremu dostaniesz się na wymarzone studia i rozwiniesz swoje pasje, zainteresowania, a także poznasz ciekawych ludzi!

Prawa do treści, zdjęć oraz informacji zamieszczonych na stronie są własnością ich twórców i zabrania się ich wykorzystywania, kopiowania oraz przetwarzania bez uzyskania zgody autorów.

P.S. Ta strona używa plików cookie. Jeśli nie blokujesz tych plików, zgadzasz się na ich użycie i zapisanie w pamięci Twojego urządzenia (komputera, laptopa, smartfona).

×
Naciśnij enter aby wyszukać lub esc aby wyjść