Każdy rysownik amator, czy też profesjonalista, na swojej twórczej drodze próbuje wielu technik malarskich i rysunkowych. Jedną z najbardziej popularnych technik, obok szkicowania ołówkiem, jest rysowanie za pomocą węgla. Rysowanie węglem drzewnym było jedną z pierwszych technik utrwalania życia codziennego w czasach prehistorycznych. Za pomocą zwęglonych szczątków roślin pierwotni ludzie tworzyli ilustracje na skałach, co było częścią ich kultury.
Dzisiaj, jako rysownicy, nie musimy korzystać tylko z nadpalonych gałęzi. Oferta węgli do rysowania jest niezwykle szeroka i możemy śmiało wybierać to, co najbardziej nam odpowiada. W asortymencie sklepów plastycznych znajdziemy szeroką gamę rodzajów węgla oraz jego odcieni. W dzisiejszym artykule przedstawimy krótko każdy z nich i powiemy czym się charakteryzują.
WĘGIEL NATURALNY W PAŁECZKACH
Jest to jeden z najpopularniejszych rodzajów węgli dostępnych w sklepach plastycznych. Jak sama nazwa wskazuje, powstaje on z naturalnych włókien roślin. Wyróżniamy dwa rodzaje węgli naturalnych – miękkie i twarde. Te pierwsze powstają z wiórek drzewnych i służą nam do tworzenia delikatnych rozmyć i zapełniania tła rysunku (łatwo się kruszą i rozcierają). Węgiel twardy produkowany jest z gałązek lip, wierzb lub winorośli i można go stosować do rysowania bardziej wyrazistych kresek. Jest on zdecydowanie twardszy i trudniejszy do rozmazania.
Węgle naturalne w sklepach plastycznych sprzedawane są w opakowaniach po kilka sztuk. Najczęściej możemy je znaleźć w formie pałeczek przypominających gałązki, które mogą mieć różne kształty i grubości. Wybór odpowiedniego rozmiaru węgla jest uzależniony od indywidualnych preferencji rysownika. Grubsze pałeczki sprawdzą się do pokrywania większych obszarów rysunku. Jeśli jednak w naszej pracy stawiamy na wyrazistą kreskę i kontur, to powinniśmy wybrać wygodniejsze cienkie węgle.
Warto również zauważyć, że naturalne węgle do rysowania są dość długie i krzywe. Korzystanie z nich na pewno nie będzie tak wygodne jak w przypadku węgli w ołówku. Nie oznacza to jednak, że mamy z nich nie korzystać. Jeśli kupiony przez nas sztyft jest za długi, to bez większych przeszkód możemy go połamać na mniejsze kawałki. Pamiętajmy jednak, aby nie robić tego nad rozpoczętą już pracą, ponieważ okruchy łamanego węgla pobrudzą kartkę.
Rysowanie węglem naturalnym może być świetną zabawą, jeśli tylko uzbroimy się w odrobinę cierpliwości i odpowiednie akcesoria. Przy pracy z naturalnymi węglami przyda się nam specjalny nożyk do ich ostrzenia oraz rękawiczka, która zabezpieczy nasze dłonie przed pobrudzeniem. Jeśli jednak planujesz używać często naturalnych węgli w swoich rysunkach, to polecamy również zainwestować w sztyft do grafitów „KUBUŚ”. Jest to bardzo przydatne narzędzie, które ułatwi pracę i wyeliminuje problem brudnych dłoni.
Węgiel naturalny to dość tania alternatywa dla węgli w ołówku. W sklepie plastycznym za 10 szt pałeczek zapłacisz około 9 zł. Jakość węgli naturalnych w zależności od producenta nie jest tak zróżnicowana jak w przypadku ołówków. Tutaj śmiało możesz wybierać tę markę, która najbardziej odpowiada Twoim możliwościom finansowym.
Ważnym aspektem dotyczącym rysowania węglem naturalnym jest jego barwa. Mimo, że sztyft wydaje się czarny, to po naniesieniu go na papier możemy uzyskać efekt raczej ciemnej szarości niż głębokiej czerni. Można tą cechę traktować jako wadę lub zaletę, w zależności od naszych rysunkowych preferencji.
WĘGIEL NATURLANY W PROSZKU
Jest to jedna z odmian węgla naturalnego, przeznaczona dla bardziej doświadczonych rysowników. Węgiel w proszku możemy kupić w większości sklepów plastycznych. Pakowany jest w poręczne pudełeczka, które wyglądem przypominają słoiczek.

Jego zastosowanie jest bardzo szerokie, możemy go używać zarówno do technik suchych jak i mokrych. Węgiel w proszku jest narzędziem przydatnym przy pokrywaniu dużych obszarów jak tło naszej pracy. Możemy również przy jego pomocy tworzyć ciekawe światłocienie lub wykorzystać go do uzyskania efektów 3D w rysunku.
Węgiel w proszku nadaje się do pokrywania wielu rodzajów powierzchni, takich jak papier, płótno czy drewno. Możemy go nanosić za pomocą pędzelka, gąbki, materiału lub dłoni. Ze względu na charakter materiału jest on dość wymagający. Polecamy go osobom, które swoje pierwsze kroki w rysowaniu węglem mają za sobą i chcą spróbować czegoś nowego. Możemy traktować go również jako uzupełnienie naszego przybornika z węglami.
Węgiel w proszku dzięki swojej strukturze może z powodzeniem być wykorzystywany do malowania. W połączeniu z wodą i odpowiednio dobranym podłożem, pozwoli na uzyskanie bardzo ciekawych gradientów. Po wyschnięciu nieroztarte grudki węgla mogą stworzyć niecodzienne efekty.
Jeśli chcesz spróbować sowich sił w rysowaniu za pomocą węgla naturalnego w proszku, to nie musisz się martwić, że będzie to duży wydatek. W sklepie plastycznym za opakowanie 50 g zapłacisz około 16 zł. Dzięki jednej puszcze możesz wykonać naprawdę sporo ciekawych prac.
WĘGIEL PRASOWANY W SZTYFCIE
Popularna odmiana węgla naturalnego i doskonała alternatywa dla węgli w ołówku, która nie wymaga ciągłego ostrzenia. Węgiel w sztyfcie, produkowany jest z drobinek węgla naturalnego, które zostają poddane mechanicznej obróbce i ściskane pod odpowiednim ciśnieniem. W efekcie otrzymujemy mono zbite sztabki grafitu, które zachowują właściwości węgla naturalnego, ale są dużo wygodniejsze w użytkowaniu.
Dzięki węglom w sztabkach możemy rysować cienkie i wyraźne kreski (krawędź sztabki) lub pokrywać duże powierzchnie kartki (dłuższy bok sztabki). W sklepach plastycznych węgle w sztyfcie możemy kupić w zestawach pakowane po kilka sztuk lub pojedynczo – wyglądem przypominają kredki pastelowe. Za zestaw 12 szt węgli zapłacimy około 17 zł.
Warto zauważyć, że tego typu węgle są bardzo wygodne w użytkowaniu. Sztabki są bardzo poręczne i pasują do większości automatycznych sztyftów, dzięki czemu możemy wygonie rysować bez brudzenia swoich dłoni. Ich dużą zaletą jest także dostępność różnych twardości – miękki (soft), średni (medium) i twardy (hard).
Ważną cechą węgla prasowanego jest jego barwa – w przeciwieństwie do zwykłego węgla naturalnego, węgiel w sztyfcie ma dużo głębszą barwę, co daje bardzo ładne efekty na jasnych podłożach.
WĘGIEL BARWIONY W MASIE
Jest rodzajem węgla prasowanego, do którego podczas procesu produkcji dodany został odpowiedni pigment. Tego rodzaju węgle, są wykorzystywane przez bardziej doświadczonych rysowników, którzy dobrze radzą sobie z techniką rysowania węglem.
Barwione sztyfty najczęściej możemy spotkać pakowane w zestawy o różnych odcieniach – czerni i szarości lub takie, w których dominują tonacje brązów (tak zwana sepia). Na rynku dostępne są nie tylko barwione sztyfty, ale również węgle barwione w kredce/ołówku. Te drugie są zdecydowanie droższe od sztyftów – ma na to wpływ koszt produkcji takiego węgla.

Dużą zaletą węgli barwionych w masie jest możliwość zastosowania ich w wielu pracach i na różnego rodzaju podłożach. Odcieniami sepii z powodzeniem możemy malować nie tylko na białych kartkach, ale również na papierach kolorowych. Przy pracy z tego typu węglami, w zależności od wybranego rodzaju (sztyft lub ołówek), będziemy potrzebować różnego rodzaju akcesoriów. Niezbędne w obu przypadkach będą na pewno: gumka chlebowa, wiszer i fiksatywa w sprayu.
Węgle barwione w masie, są nieco droższe od swoich poprzedników. Za zestaw 6 szt sztyftów zapłacimy około 14 zł. W przypadku kolorowych węgli w ołówku w sklepie plastycznym zestaw 6 szt kosztuje około 30 zł.
WĘGIEL W TUBCE
Nieoczywisty rodzaj węgla, który zdecydowanie polecany jest dla zaawansowanych rysowników. Węgiel w tubce, to mieszanka drobinek węgla naturalnego z gumą arabską. Przeznaczony jest głównie do wykonywania prac z użyciem wody.
Ze względu na jego charakterystykę, nie nadaję się dla osób rozpoczynających przygodę z rysowaniem węglem. Jeśli jednak chcesz wypróbować ten rodzaj węgla, musisz znać podstawy związane z malowaniem farbami. Malowanie węglem w tubce przypomina pracę z farbą akwarelową i daje podobne efekty wizualne.
Cząsteczki węgla są większe od pigmentów używanych w produkcji farb, dlatego po wyschnięciu mogą pozostawać na papierze, co daje ciekawe efekty granulacji. Tą cechę możemy dodatkowo wzmocnić używając papieru o ziarnistej teksturze.
Węgiel w tubce po wyschnięciu staje się matowy. Może być traktowany jako indywidualne narzędzie pracy lub jako uzupełnienie palety kolorów posiadanych już farb. Jego specyfika pozwala na osiągnięcie jednym pociągnięciem pędzla kilku odcieni czerni, co może być ciekawym rozwiązaniem w tworzeniu prac monochromatycznych.
Malowanie węglem w tubce jest ciekawym doświadczeniem. Jako podłoże naszej pracy możemy wykorzystać papier do akwareli, płótno, czy inne chłonne powierzchnie. Co ciekawe węgiel ten po wyschnięciu możemy ponownie aktywować przy użyciu wody! Węgiel w tubce nadaje się również do malowania na sucho, jest to jednak dość czasochłonna i trudna technika. Do jego nakładania możemy używać pędzla, narzędzi malarskich lub dłoni. Po skończonej pracy zaleca się zabezpieczenie obrazu fiksatywą w sprayu.
W sklepach plastycznych możemy kupić węgle w tubce różnych producentów. Nie ma tutaj marki, która w szczególności wybija się spośród innych względem jakości produktu. Za tubkę węgla o pojemności 60 ml zapłacimy około 15 zł. Nie jest to rzecz tania, ale biorąc pod uwagę jej efektowność można pokusić się o jej wypróbowanie.
WĘGIEL W OŁÓWKU
Jedna z popularniejszych odmian węgla do rysowania. Węgiel w ołówku, jak sama nazwa wskazuje, przypomina ołówek lub kredkę z drewnianym korpusem. W środku zamiast rysika z grafitu jest wkład z naturalnego (lub barwionego) węgla.
Węgiel w ołówku to świetna alternatywa dla węgli w sztabkach, która eliminuje problem brudzących się rąk. Rysowanie nim jest wygodne nawet podczas pracy w plenerze. Dzięki poręcznej formie możemy z łatwością rysować precyzyjne linie i detale, a jego ostrzenie nie sprawia większych problemów. Węgle w ołówku są łatwe w przechowywaniu, nie wymagają zabezpieczania ich przed pobrudzeniem (tak jak węgle w sztyfcie). Możemy je schować w biurku w specjalnej kasetce lub zwykłym szkolnym piórniku.
Ich barwa jest głęboka i świetnie współgra z różnego rodzaju podłożami, takimi jak papier, czy drewno. Do rozcierania możemy używać gumki chlebowej lub wiszera. Oczywiście trzeba pamiętać, że tak, jak w przypadku poprzednich rodzajów węgla, po zakończeniu pracy swój rysunek powinniśmy zabezpieczyć fiksatywą. Zapobiega ona obsypywaniu się drobinek węgla z podłoża.
Warto zaznaczyć, że węgle w ołówkach są dostępne w różnych twardościach – miękki (soft), średni (medium) lub twardy (hard). Coraz częściej producenci jednak używają oznaczeń twardości podobnych do tych stosowanych na zwykłych ołówkach. Więcej na temat skali twardości ołówków możesz przeczytać tutaj.
Węgle w ołówkach są dostępne w zestawach lub sprzedawane pojedynczo. W sklepie plastycznym za zestaw 6 szt czarnych węgli zapłacimy około 34 zł. Węgle barwione w ołówku, są nieco droższe – przykładowy zestaw 12 węgli w metalowej kasetce kosztuje około 85 zł. Ceny różnią się w zależności od producenta oraz ilości sztuk w zestawie. Jeśli poszukujesz Węgli w ołówku dla siebie, to warto zaglądnąć do kilku sklepów plastycznych.
PRZYDATNE AKCESORIA DO WĘGLA
Wiemy już, jakie są rodzaje węgli rysunkowych i znamy ich podstawowe cechy oraz zastosowanie. Podczas opisu niektórych z nich sugerowaliśmy również kilka przydatnych w rysowaniu akcesoriów. Poniżej omówimy krótko te, w które warto się zaopatrzyć przy pracy z węglem. Wpłyną one na komfort Twojej pracy oraz w wielu przypadkach bardzo ją ułatwią.
Oczywiście nie musisz od razu, na samym początku swojej przygody, kupować wszystkiego. Lista ta ma na celu pokazanie Ci, co warto posiadać, ale wybór narzędzi dostosuj do swoich indywidualnych potrzeb.
PAPIER DO RYSOWANIA WĘGLEM
Rzecz oczywista, jednak warto o niej przypomnieć. Wielu początkujących rysowników zapomina o tym, że nie każde podłoże nadaje się do wybranej przez nas techniki. Przy pracy z węglem tak samo, jak w przypadku pasteli suchych, czy olejnych, warto wybierać papier o wysokiej gramaturze (od 250g/m2) oraz lekko chropowatej lub ziarnistej fakturze.
Rysowanie na takim podłożu będzie łatwiejsze oraz nada pracy ciekawego charakteru. Nierówna powierzchnia kartki ma również za zadanie dodatkowo zabezpieczyć rysunek przed obsypywaniem się węgla. Blok do rysowania węglem możesz kupić w sklepie plastycznym, jeśli potrzebujesz pomocy w wyborze, poproś o nią sprzedawcę – na pewno coś Ci podpowie.
OŁÓWEK AUTOMATYCZNY „KUBUŚ”
Jest to bardzo przydatne narzędzie zwłaszcza przy pracy z węglem naturalnym w pałeczkach lub sztabkach. KUBUŚ, to ołówek automatyczny do którego możemy włożyć grafitowy wkład. Jego konstrukcja umożliwia zamontowanie nawet bardzo grubego (nawet 5mm) rysika, dlatego jest on idealny do pracy z węglem.

Dodatkową zaletą tego narzędzia jest wbudowana ostrzałka, która ułatwia naszą pracę. Metalowa obudowa jest wytrzymała, a jej kształt pozwala na wygodne wielogodzinne rysowanie. KUBUŚ to dobre rozwiązanie dla osób, którym mocno przeszkadzają brudzące się od węgla ręce.
Jest to bardzo uniwersalne narzędzie, dlatego warto w nie zainwestować na początku sowiej rysunkowej przygody. Ołówek automatyczny KUBUŚ możesz kupić w większości sklepów plastycznych. Jego cena jest dość wysoka (około 38 zł), ale jego wielozadaniowość jest jej warta.
WISZER I GUMKA CHLEBOWA
Dwa narzędzia o tej samej funkcji, czyli rozcierania. Większość rysowników wie doskonale czym jest gumka chlebowa i jak jej używać. Pokrótce przypomnimy tylko, że dzięki niej możemy tworzyć subtelne przejścia tonalne i rozjaśnienia w swojej pracy.

Doskonale nadaje się do pracy z ołówkiem i węglem. Gumkę chlebową należy regularnie czyścić, aby przedłużyć jej „żywotność” i nie dopuścić do zabrudzenia naszej pracy. Możemy ją dzielić na mniejsze fragmenty, które są przydatne przy pracy z detalami. Gumki chlebowe są dostępne w większości sklepów papierniczych, jedna sztuka kosztuje około 5 zł.
Wiszer to narzędzie, które jest mniej popularne niż gumka chlebowa. Powstaje z wielokrotnie ciasno skręconego papieru i ma kształt kredki z dwoma ostrymi końcami. Dzięki wiszerowi możemy rozcierać ołówek i węgiel nie brudząc przy tym rąk. Pozwala on na estetyczne tworzenie gradientów bez plam po palcach. Wiszer kupisz w każdym sklepie plastycznym, są zazwyczaj pakowane po kilka sztuk (różne rozmiary).
Jeśli nie chcesz inwestować w takie narzędzie na początku, to możesz spróbować wykonać je samodzielnie. Polecamy jednak nie oszczędzać i kupić go w sklepie. Zestaw 3 wiszerów kosztuje tylko 13 zł, a są one naprawdę przydane przy pracy z węglem.
NOŻYK OSTRZAŁKA i TEMPERÓWKA
To rzeczy niezbędne do pracy z węglem. Jeśli jesteś zwolennikiem rysowania węglem w sztyfcie lub pałeczkach, to konieczne będzie wyposażenie swojego przybornika w przyrząd do ostrzenia.
Zazwyczaj sztabki węgla nie są ostrzone na etapie produkcji, gdyż byłoby to czasochłonne i generowało dodatkowe koszty. Dlatego jeśli chcemy rysując tego typu węglem przejść do detali, to musimy końcówkę sztyftu odpowiednio naostrzyć. W tym celu możemy wykorzystać mały nożyk lub ostrzałkę.
W sklepach plastycznych są zestawy węgli, które posiadają dołączoną specjalną ostrzałkę. Możemy także kupić ją osobno (cena około 10 zł). Wyglądem przypomina ona duży pilnik do paznokci, tylko z gruboziarnistym papierem ściernym. Ostrzałka jest przydatna nie tylko przy pracy z węglem, ale również z pastelami suchymi i ołówkami bezdrzewnymi.

Jeśli jesteś fanem węgli w kredce, to do ich ostrzenia wystarczy Ci zwykła temperówka. Pamiętaj jednak, by używać jej wyłącznie do ostrzenia węgla! Jeśli użyjesz jej również do zaostrzenia kredek, możesz je łatwo pobrudzić drobinkami węgla.
FIKSATYWA W SPRAYU
Jeśli rozważasz, które z powyższych akcesoriów powinny znaleźć się w Twoim przyborniku, to fiksatywa w sprayu jest totalnym must have! Jest to substancja, która zabezpiecza rysunek przed obsypywaniem oraz dodatkowo chroni go przed działaniem czynników zewnętrznych (promieniowanie UV).

Fiksatywa to bezbarwny aerozol, który należy nakładać na pracę z odległości 20-30 cm. Nie zmienia ona koloru rysunku i bardzo szybko wysycha. Ważne, żeby fiksatywy używać wyłącznie do materiałów, dla których jest przeznaczona. Producenci na opakowaniach umieszczają szczegółowe informacje o tym, jak odpowiednio ją stosować, by nie zniszczyć swojej pracy.
Według nas jest to jedno z bardziej przydatnych rysunkowych narzędzi. Nie zajmuje dużo miejsca, starcza na wiele użyć i jest uniwersalne. Fiksatywa w sprayu jest dostępna w profesjonalnych sklepach plastycznych. Za puszkę o pojemności 400 ml zapłacimy około 34 zł.
JAK PRZECHOWYWAĆ WĘGLE RYSUNKOWE?
Jeśli zdecydujesz się na zakup węgli do rysowania, to koniecznie musisz przygotować dla nich odpowiednie miejsce w swoim przyborniku. Węgiel naturalny w pałeczkach lub sztabkach polecamy przechowywać w oryginalnych opakowaniach. Dzięki temu zniwelujesz szanse na ich połamanie i zawilgocenie, a dodatkowo ograniczysz ryzyko pobrudzenia pozostałych przyborów rysunkowych. Jeśli nie masz już oryginalnego opakowania, to przeznacz na nie osobne zamykane pudełeczko. Sztyfty możesz najpierw owinąć w pergamin lub bibułkę, będzie to dla nich dodatkowa ochrona.
Węgle w ołówku możesz śmiało trzymać w piórniku. Pamiętaj jednak, że są one dużo bardziej delikatne niż ołówki i kredki, więc warto zadbać o zabezpieczenie ich przed uszkodzeniami. Nie wrzucaj ich luźno do szuflady! Po pierwsze zabrudzisz w ten sposób całe biurko, a po drugie łatwo możesz połamać wnętrze węgla kładąc na nim coś ciężkiego.
PODSUMOWANIE
Rysowanie węglami jest bardzo ciekawe. Jeśli masz ochotę spróbować swoich sił, to zacznij od tego, co najbardziej odpowiada Twoim rysunkowym preferencjom. Nie zmuszaj się do korzystania ze wszystkich dostępnych opcji. Początkujący rysownicy często zrażają się na początku zbyt wymagającą dla nich techniką – nie popełniaj więc tego błędu i zacznij rysowanie węglem stopniowo.
Kup zestaw węgli w ołówku, których użycie jest podobne do rysowania kredkami, czy ołówkiem i poznaj trochę specyfikę węgla. Jeśli nabierzesz wprawy, to podnieś sobie poprzeczkę o inny inny interesujący Cię rodzaj węgla. Mamy nadzieje, że polubisz jedną z najstarszych rysunkowych technik i stworzysz w domowym zaciszu małe dzieła!
Nie trać więcej czasu, otwórz swój szkicownik i rysuj, a nie…!
Czy u Państwa można się nauczyć rysować węglem?
Cześć Karolina! Niestety nie oferujemy zajęć z samego rysowania węglem. Jeżeli jednak interesuje Cię ten temat, to zapraszamy na nasz kurs plastyczny, w trakcie którego ćwiczymy techniki związane z węglem i wiele więcej! 🙂